خورشید خانم از نقش مایه های ایرانی است که به دفعات و در طی قرون متمادی توسط نگارگران و نقاشان ایرانی استفاده می گردد.
این نقش مایه تصویر سازی از چهره های زنانه شرقی، همراه با زیبایی و لطافت و در عین حال معصومیت و حجب و حیای ایرانیست که صورت خورشید را به صورت زنی تصویر می کند با ابروان پیوسته و موهای مشکی با فرق از وسط باز شده و گیس هایی به صورت هلال بر روی صورت آورده شده و لبانی کوچک ، در اطراف صورت گاهی مواقع شعاع نور و در دهه های اخیر چارقد کشیده می شود.
نمونه هایی از تصاویر خورشید خانم در تکیه معاون الملک وجود دارد. نکته قابل توجه در موزه ملک عکسی با شهرت خورشید خانم است.
خورشید خانم در باور عامیانه مردم تهران دارای شأنی ادبی و فرهنگی و تاریخی است. خورشید خانم هم در ادبیات ما جای دارد و هم در ترانه ها و داستان ها.
خورشید خانم از خاندان غفاری ها در دوران قاجار است که به جهت زیبایی مدل نقاشی صنیع الملک قرار می گیرد. خورشید خانم که به حاجی عمه نیز شهرت داشته است دارای نسبت فامیلی و از نزدیکان صنیع الملک است و به همین جهت توانست مدتها سوژه نقاشی وی باشد.
درباره خورشید خانم یک نقل تاریخی وجود دارد که مورد اشاره استاد انوار بود. وی اولین کارآفرین زن ایرانی است که مقابل کالای خارجی ایستاد و به شدت مورد توجه امیرکبیر قرار گرفت.
متن خبر مربوط به خورشید خانم در روزنامه وقایع الاتفاقیه آن زمان بدین قرار است: «ضعیفه تهرانی زردوزی دوره ملبوس صاحب منصب نظامی را به قاعده روم دوخته و درکمال خوبی به عمل آورد که در این هفته به نظر اولیای دولت علیه رساند. به طوریست که مطلقا با کار اسلامبولی امتیاز داده نمیشود. اولیای دولت علیه حکومت فرمودند که شاگرد بسیار نگاه دارد و تا پنج سال احدی در عمل او شراکت ننماید».
هرچه هست در فرهنگ ما تنها نام نیک است که باقی می ماند.